Sinds september 2020 wint Frisia Zout BV zout van onder de Waddenzee, voor de haven van Harlingen. De grote bodemdalingsschotel die daardoor ontstaat geeft aan de rand, in de haven van Harlingen, nog 2 cm bodemdaling.
In 2014 vroeg de vereniging Oud Harlingen de gemeenteraad om niet aan de zoutwinning mee te werken 'totdat onomstotelijk vaststaat dat die geen bedreiging kan vormen voor het monumentale Harlinger erfgoed.' Toen die brief geen effect had organiseerde de vereniging een bijeenkomst met particuliere huiseigenaren, rentmeesters van kerken en plaatselijke, provinciale en landelijke erfgoedorganisaties.
Dat overleg leidde tot de oprichting van de Stichting Bescherming Historisch Harlingen. Doel van de nieuwe stichting is alle soorten schade te voorkomen: materiële schade aan panden, maar ook emotionele en psychische schade, bedrijfsschade én imagoschade aan Harlingen als monumentenstad.
In het juist verschenen nummer van S&D van de Wiardi Beckman Stichting kraken Gerrit Dijkstra (universitair docent aan de Universiteit Leiden) en Frits van der Meer (emeritus-hoogleraar Comparative Public Sector and Civil Service Reform) kritische noten over de afhandeling van mijnbouwschade. Beargumenteerd bepleiten ze te kiezen voor een algemene wettelijke regeling naar voorbeeld van het Groninger model. Dat zou landelijk moeten gelden voor alle vormen van mijnbouw. Gedupeerde zouden zich moeten kunnen melden bij een publiekrechtelijk 'algemeen Instituut Mijnbouwschade' naar voorbeeld van het huidige Instituut Mijnbouwschade Groningen. "Daarbij dient inhoudelijk ook de omgekeerde bewijslast te gelden, zodat de gedupeerde niet de dubbele causaliteit dient aan te tonen. Als de gedupeerde het niet eens is met het besluit, staat de weg open naar de, laagdrempelige, bestuursrechter." Lees het hele artikel hier.
In opdracht van Rijkswaterstaat checkt Deltares de bodemdaling door zoutwinning op de Waddenzee. In wingebied Havenmond, ten westen van Harlingen, treedt sinds de start van de winning in 2020 een waarneembare versnelling van bodemdaling op. Voor de winning lag de snelheid gemiddeld rond 0,7 mm/jaar, nu is deze in het centrum van de bodemdalingsschotel circa 12,5 mm/jaar.
De impact op de totale sedimentbalans van de Waddenzee is vooralsnog relatief beperkt. Ook lokaal zijn nog geen afwijkende morfologische veranderingen waargenomen die toegeschreven kunnen worden aan de zoutwinning. De bulk van de zoutwinning moet echter nog komen. Monitoring zal uitwijzen of het gemodelleerde bodemdalingsvolume klopt en of er effecten zullen zijn op de lokale morfologie. Lees het hele rapport van Deltares hier.
In Veendam wint het bedrijf Nedmag magnesiumzout uit de Groningse bodem. De bodemdaling beloopt al meer dan 60 cm en er zijn rond 250 schademeldingen geteld, maar tot schadevergoedingen kwam het nog niet. Bij alle onderzochte schades blijkt namelijk dat deze niet rechtstreeks aan de zoutwinning toe te wijzen zijn, aldus Nedmag.
Maar er zijn uitzonderingen, bleek maandag in het radioprogramma 'Dijkstra & Evenblij ter plekke'. Het dorp Borgercompagnie ligt in het zoutwingebied, maar óók binnen de contouren van het Groninger aardgaswinningsgebied. Dáár worden schades niet behandeld door de Commissie Mijnbouwschade, maar door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) - en die werkt op basis van omgekeerde bewijslast. IMG keert schades uit, om de kosten vervolgens te verhalen op de veroorzaker(s). Die ongelijkheid blijkt voor sommige inwoners dus gunstig uit te pakken.